Ogłoszenie upadłości a najem nieruchomości - skutki dla najemcy

Przeczytaj także: Bankructwo cywilizowane

W przypadku utraty płynności finansowej przez wynajmującego, w razie niepowodzenia działań restrukturyzacyjnych, może dojść do niewypłacalności i ogłoszenia upadłości likwidacyjnej przedsiębiorcy. Wówczas funkcję zarządzającego majątkiem upadłego, w tym wynajmowaną nieruchomością, przejmuje wyznaczony przez sąd syndyk. Jego zadaniem jest likwidacja masy upadłości, obejmująca zachowanie i zbycie przedsiębiorstwa upadłego.

Zachowanie przedsiębiorstwa w ruchu ułatwiają m.in. przepisy prawa upadłościowego mówiące, że umowa najmu nie może zostać wypowiedziana z powodu samej upadłości wynajmującego. Najemca nie ma więc możliwości wypowiedzenia kontraktu z uwagi na upadłość, jednak w pewnych przypadkach może liczyć na jego zakończenie. Dotyczy to np. wadliwego wykonywania obowiązków wynajmującego przez syndyka.

Wyżej opisany problem może już niedługo dotyczyć najemców w niektórych galeriach handlowych – w Polsce buduje się obecnie 39 nowych tego typu centrów, co łącznie zwiększy ich liczbę do 500 na terenie naszego kraju. Zdaniem analityków rynku powierzchni handlowych, nasycenie będzie zbyt duże i może przez to dochodzić do sytuacji, w których nierentowne galerie będą ogłaszały swoją upadłość.

Do takich przypadków dochodzi już teraz – wiosną 2015 roku do sądu wpłynął wniosek spółki Bawełnianka sp. z o.o. , właściciela galerii Bawełnianka w Bełchatowie, o ogłoszenie upadłości w sytuacji, gdy centrum nie zostało jeszcze nawet otwarte. Budowę galerii ukończono w 2012 roku, jednakże do tej pory nie udało się znaleźć odpowiedniej liczby najemców i obiekt nie został uruchomiony. Wniosek o upadłość został oddalony, ponieważ zdaniem biegłych Bawełnianka nie ma pieniędzy, żeby przeprowadzić proces upadłościowy.

W przypadku ogłoszenia upadłości likwidacyjnej wynajmującego umowy najmu zawarte z upadłym pozostają w mocy . Jednocześnie dochodzi do ograniczenia swobody kontraktowej stron na rzecz bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa upadłościowego. Prawo upadłościowe i naprawcze normuje w szczególności kwestie dopuszczalności zmiany warunków umowy, jej rozwiązania oraz płatności z tytułu czynszu. Po ogłoszeniu upadłości wykonaniem umów zajmuje się syndyk, który jest także uprawniony do pobierania opłat za najem.

Najemca powinien być więc przygotowany na wypadek ogłoszenia upadłości przez wynajmującego – powinien wiedzieć, w jaki sposób może zawczasu chronić swój biznes, zważywszy, że prawo ogranicza mu możliwość zakończenia stosunku najmu z uwagi na upadłość.
Prawo upadłościowe przewiduje bezwzględną nieważność postanowień umownych zastrzegających na wypadek upadłości zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego. Jednakże w sytuacji, gdy po ogłoszeniu upadłości syndyk nie wykonuje zobowiązań z umowy najmu (lub wykonuje je wadliwie) druga strona ma możliwość wypowiedzenia umowy na zasadach ogólnych określonych w umowie i ustawie . Warto zawczasu – na etapie podpisywania umowy – zamieścić w niej szczegółowe klauzule, uzależniające wypowiedzenie od wadliwego wykonywania obowiązków przez wynajmującego względem najemcy.

Dzięki temu najemca będzie mógł zakończyć również współpracę z syndykiem, gdy nie ten nie zapewni mu odpowiednich warunków do prowadzenia swojej działalności. Powodem wypowiedzenia może być np.: przerwa w dostawie prądu, wody czy pozostałych mediów lub inne zaniedbania ze strony wynajmującego.