Ustawa o ochronie praw lokatorów według Anny Grodzkiej

Przeczytaj także: Najem instytucjonalny lepszy niż okazjonalny?

Prawo do zajęcia czysto teoretyczne

Wróćmy na moment do pomysłu eksmitowanych matek z londyńskiego Newham. Wprawdzie we Francji tak samo, jak w Wielkiej Brytanii, nie można zająć bezprawnie cudzego mieszkania, prawo daje jednak pewną możliwość w tym zakresie władzom.

Specjalny przepis pochodzi z 1945 roku i pozwala państwu przejąć niezamieszkany dłużej niż pół roku budynek i urządzić w nim mieszkania socjalne. Administracja płaci właścicielom niewielki czynsz – taki, jak w mieszkaniu socjalnym. W ciągu kilkudziesięciu lat prawo było wykorzystywane jednak bardzo rzadko. Nie bez przyczyny: wiele z pustych budynków należy do wielkich instytucji finansowych. Położone są w luksusowych dzielnicach Paryża i trudno komukolwiek wyobrazić sobie, że mieliby tam zamieszkać najbiedniejsi mieszkańcy francuskiej stolicy.

Na inny, nietypowy pomysł wpadli Niemcy. W związku z rosnącymi czynszami związek gmin niemieckich zaproponował niedawno przekształcenie na mieszkania socjalne dawnych koszar używanych przez wojsko niemieckie i stacjonujące w tym kraju oddziały zagraniczne.

Zawsze lepiej się dogadać

Zajmowanie mieszkań to oczywiście ekstremum. Znacznie korzystniej, dla każdej ze stron, jest się dogadać. W Holandii, gdzie większość mieszkań wynajmowanych jest od tzw. towarzystw mieszkaniowych, istnieje odpowiednia procedura, dzięki której najemca może spłacić długi i utrzymać mieszkanie. To ważne, ponieważ czynsze w lokalach socjalnych są regulowane i nie mogą przekroczyć 699 euro. Utrata mieszkania oznaczałaby konieczność szukania lokalu na wolnym rynku, a więc ponoszenia większych nakładów na jego utrzymanie.

Projekt Grodzkiej idzie w podobnym kierunku. Lista tych, którzy będą uprawnieni do dodatku mieszkaniowego ma być rozszerzona na osoby, które utraciły lokal ze względu na zaległości. Pod warunkiem, że wcześniej podpiszą ugodę w sprawie ich spłaty.

Tak też jest w Niemczech, gdzie uzyskanie uprawnienia do dodatku mieszkaniowego zależy przede wszystkim od wysokości dochodów. Warto dodać, że w 2012 roku przyznano tam 783 tys. takich świadczeń, a ich łączna wartość przekroczyła 1,2 mld euro. Przeciętna wysokość dodatku to 114 euro miesięcznie.

W Szwecji z kolei gospodarstwa domowe, których nie stać na opłacanie czynszu, mogą otrzymać specjalne wsparcie, w tym na pokrycie zaległości. Ale uwaga: zostanie ono przyznaje tylko wtedy, gdy będą one wynikiem braku pieniędzy. Jeśli pracownik pomocy społecznej wykaże, że najemcy mieli pieniądze na czynsz, ale go nie zapłacili, dodatek nie zostanie przyznany.

- Coraz częściej w wielu miastach w Polsce dłużnicy czynszowi mogą skorzystać z programu pomocowego polegającego na odpracowywaniu zaległości. Program najczęściej dotyczy użytkowników mieszkań komunalnych i obejmuje wykonanie prac porządkowych, ogrodniczych lub konserwatorskich. W Łodzi dzięki takim działaniom udało się odpracować kwotę ponad 35 tysięcy złotych. Niektórzy pracownicy byli tak solidni, że pracodawca próbował zatrudnić ich na stałe, co umożliwiło szybsze wyjście z kłopotów finansowych. Prognozuje się, że problem zadłużenia czynszowego w Polsce sięga 25% lokatorów mieszkań komunalnych.- mówi Maciej Górka z domiporta.pl

Na koniec warto porównać czas potrzebny na eksmisję w kilku krajach europejskich. We Francji procesy mogą ciągnąć się nawet przez półtora roku. W Niemczech w sumie zajmuje to około 15 miesięcy. W Holandii mieszkanie można stracić w pół roku, a w Szwecji w trzy miesiące. W każdym jednak przypadku są to sprawy skrajne. Zarówno dla właścicieli jak i najemców korzystniej jest się dogadać.