Renta dożywotnia pod lupą UOKiK

Przeczytaj także: Odwrócona hipoteka, renta dożywotnia: nowe regulacje

• czytając projekt umowy zwróć szczególną uwagę na to, jak będą zabezpieczone Twoje prawa, czy będą one ujawnione w księdze wieczystej nieruchomości (prawo dożywocia, służebność osobista mieszkania, prawo użytkowania mieszkania). Bez wątpienia korzystne będzie, jeśli na mocy umowy zostaną wpisane do księgi wieczystej nieruchomości inne gwarancje Twoich praw (np. hipoteka zabezpieczająca obowiązek zapłaty renty, czy kar umownych).
• umowa świadczeń dożywotnich dla swej ważności musi być zawarta w formie aktu notarialnego (wszak na jej mocy przenoszona jest własność nieruchomości). Koszty aktu notarialnego powinna ponieść Spółka. Zazwyczaj to ona wskazuje notariusza, ale pamiętaj, że masz prawo żądać, aby akt notarialny sporządził znany Tobie notariusz. Umowę podpisuje się w kancelarii notarialnej. Jedynie wyjątkowo notariusz może przyjechać do Ciebie do domu, lub do siedziby Spółki. Przed podpisaniem aktu notarialnego sprawdź dokładnie jego treść, zwróć uwagę, czy jest tożsamy z projektem, który wcześniej przedstawiła Ci Spółka.

Co możesz zrobić, jeżeli jednak uznasz, że niepotrzebnie zawarłeś umowę świadczeń dożywotnich

Jak wspomniano powyżej, z uwagi na fakt, że umowa świadczeń dożywotnich jest zawierana w formie aktu notarialnego, to po jego podpisaniu - co do zasady - nie można od niej odstąpić w jakimś określonym terminie, czy też jej wypowiedzieć. Uchylenie się od skutków złożonego oświadczenia woli jest możliwe w szczególnych sytuacjach, określonych w kodeksie cywilnym (np. działanie pod wpływem błędu, groźby lub w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli). Dlatego tak ważne jest, aby dokładnie przemyśleć decyzję o zawarciu umowy przed udaniem się do notariusza i mieć świadomość, że trudno będzie uchylić się od skutków zawartej umowy.

W sytuacjach, w których przedsiębiorca nie będzie w sposób należyty wywiązywał się ze swoich obowiązków, możesz dochodzić swoich praw najczęściej jedynie na drodze sądowej. Zawsze możesz wezwać Spółkę do tego, aby respektowała Twoje prawa i postępowała w zgodzie z umową. Możesz podjąć próby mediacji z przedsiębiorcą osobiście lub za pośrednictwem zaufanej osoby lub instytucji, np. prawnika, rzecznika konsumentów. Gdy mimo tych starań, przedsiębiorca nadal nie będzie wywiązywał się ze swoich obowiązków (np. brak wypłaty renty, nieterminowa lub niepełna wypłata renty, brak regulowania opłat mieszkaniowych, zameldowanie osoby trzeciej w mieszkaniu bez Twojej zgody), pozostaje Ci tylko skierowanie sprawy na drogę sądową. Jeśli chodzi o dochodzenie praw w zakresie wypłaty renty, to postępowanie przed sądem może być stosunkowo nieskomplikowane, gdy Spółka w akcie notarialnym poddała się w tym zakresie egzekucji. W takim przypadku wystarczy wystąpić do sądu z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności, a następnie wszcząć egzekucję u komornika. Taka procedura jest prostsza, tańsza i szybsza, aniżeli dochodzenie roszczeń w trybie zwykłym.

Gwarancja wypłaty świadczeń pieniężnych

Wiedz, że wypłata Twoich świadczeń nie jest w szczególny sposób gwarantowana: nie są one objęte gwarancjami wypłat ze strony państwa czy innych instytucji, np. zakładu ubezpieczeń. To, czy przedsiębiorca będzie wypłacał rentę w umówionej wysokości i terminie zależy od jego uczciwości, rzetelności i wiarygodności. Jednocześnie jego kondycja finansowa (posiadany majątek) będzie rzutować na możliwość wyegzekwowania Twoich roszczeń. Pamiętaj, że z chwilą zawarcia umowy, Twoje mieszkanie staje się częścią majątku przedsiębiorcy. Ma to znaczenia w razie, gdyby doszło do egzekucji z nieruchomości lub upadłości przedsiębiorcy będącego właścicielem nieruchomości obciążonej służebnością albo użytkowaniem. Wówczas mieszkanie, które użytkujesz, wejdzie w skład masy upadłościowej. Niedookreślony charakter umów świadczeń dożywotnich, które nie mieszczą się w definicjach umów k.c., powoduje, że przepisy regulujące egzekucję z nieruchomości a także przepisy prawa upadłościowego nie dają jednoznacznej odpowiedzi, czy po ogłoszeniu upadłości Spółki senior będzie mógł dalej zamieszkiwać w mieszkaniu i czy będzie nadal otrzymywać rentę.

Do kogo zwrócić się z pytaniami lub prośbą o pomoc w sprawach związanych z umowami świadczeń dożywotnich

Jak już wcześniej zaznaczono, wyjątkowy charakter umów powoduje, że bardzo ograniczona jest możliwość ingerencji, ale też pomocy ze strony instytucji ochrony konsumentów, zwłaszcza kiedy ewentualne problemy pojawią się już po zawarciu umowy.

W omawianych sytuacjach nie przysługuje bowiem konsumentom procedura reklamacyjna czy też prawo odstąpienia od umowy, tj. kwestie, w których zazwyczaj konsumenci zwracają się do rzeczników konsumentów lub innych instytucji, powołanych do ochrony ich praw. Dla przykładu, rzecznik konsumentów może być pomocny w sytuacjach, gdy przedsiębiorca nie wykonuje należycie umowy. Wówczas rzecznik może przeprowadzić mediację w Twoim imieniu lub pomóc w sporządzeniu pisma procesowego. Z tych względów najlepiej skorzystać z pomocy i porad prawnych przed zawarciem umowy.

Rzecznicy konsumentów

W sytuacji, gdy konsument potrzebuje porady lub informacji, może zwrócić się do właściwego miejscowo miejskiego bądź powiatowego rzecznika konsumentów, do zadań którego należy, m.in. zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów. W razie potrzeby, rzecznik może również wystąpić do przedsiębiorcy w imieniu i na rzecz konsumenta. Informacje o siedzibie właściwego dla danego powiatu lub miasta rzecznika konsumentów należy poszukać w najbliższym starostwie powiatowym lub w urzędzie miasta. Adresy i telefony rzeczników można znaleźć także na stronie internetowej: www.uokik.gov.pl/rzecznicy_konsumentow.php.

Federacja Konsumentów

W razie problemów można się także zwrócić – osobiście lub telefonicznie - do jednego z klubów Federacji Konsumentów, które znajdują się w 48 miastach na terenie Polski.

Prawnicy Federacji mogą podjąć np. bezpośrednią interwencję, pomóc w mediacji lub sporządzeniu pisma do przedsiębiorcy lub do sądu. Adresy i telefony biur Klubów Federacji, a także szczegółowe informacje można znaleźć na stronie internetowej o adresie: www.federacjakonsumentow.org.pl.

Funkcjonuje ponadto infolinia, finansowana z budżetu UOKiK, prowadzona przez Federację Konsumentów, przeznaczona do udzielania porad konsumenckich: Bezpłatny telefon: 800 007 707 kontakt z każdego telefonu, codziennie od poniedziałku do piątku w godzinach 900 – 1700 lub email: porady_prawne@federacja-konsumentow.

Stowarzyszenie Konsumentów Polskich

Z zapytaniami można również zwrócić się do prowadzonego przez Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, Konsumenckiego Centrum E-porad, które w ramach projektu finansowanego ze środków Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, udziela konsumentom drogą elektroniczną bezpłatnych porad prawnych pod adresem: porady@dlakonsumentow.pl.