Służebność przesyłu - przedawnienie roszczeń

Przeczytaj także: Przedawnienie roszczeń o ustanowienie służebności przesyłu?

Z ustawieniem na cudzej nieruchomości urządzeń przesyłowych łączą się dwa typy roszczeń przysługujących właścicielowi nieruchomości, tj. roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu za wynagrodzeniem oraz roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przez przedsiębiorstwo przesyłowe. Należy przy tym wskazać, na różny charakter tych roszczeń. Realizacja roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu pozwala uregulować stosunki prawne pomiędzy przedsiębiorcą przesyłowym, a właścicielem danej nieruchomości na przyszłość. Natomiast, roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości dotyczy czasu przeszłego, okresu w którym przedsiębiorca przesyłowy korzystał z cudzej nieruchomości bez stosownego tytułu prawnego.

Bardzo ważnymi zagadnieniami, obok samej instytucji służebności przesyłu, są kwestie przedawnienia roszczeń związanych z urządzeniami przesyłowymi. Z przedawnieniem roszczenia mamy do czynienia w przypadku, gdy z racji na czas, który upłynął, dane roszczenie będzie mogło być dochodzone tylko w ograniczony sposób lub w ogóle nie będzie mogło być dochodzone. O ile w zakresie przedawnienia roszczeń o wynagrodzenie za bezumowne korzystnie z nieruchomości, nie powstają spory (roszczenia te przedawniają się w terminach 10 letnim i 3 letnim w zakresie roszczeń związanych z prowadzoną działalnością), to w zakresie roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu, spory są i to liczne.

Co do zasady w literaturze panuje zgodny pogląd odnośnie majątkowego charakteru roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu, jednak podzielone są zdania w kwestii zastosowania instytucji przedawnienia roszczeń do roszczenia przedsiębiorcy przesyłowego. Przedstawiciele praktyki, którzy opowiadają się za przedawnieniem roszczeń przedsiębiorców przesyłowych o ustanowienie służebności przesyłu wskazują jednocześnie na datę wejścia w życie ustawy z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 116, poz. 731), czyli na dzień 3 sierpnia 2008 roku, jako termin rozpoczęcia biegu przedawnienia tych roszczeń. Odnośnie zaś roszczeń właścicieli nieruchomości, przyjmując analogicznie stanowisko, stwierdzić należałoby, że przedawnieniu ulegają również roszczenia właścicieli nieruchomości, na których urządzenia przesyłowe znajdują się bez tytułu prawnego przysługującego przedsiębiorcom przesyłowym. Roszczenia właścicieli nieruchomości, jako roszczenia niezwiązane z działalnością gospodarczą, przedawniałyby się zasadniczo z upływem 10 lat.

Analizując niniejsze zagadnienie, należy mieć na uwadze fakt, że odnośnie roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu, w orzecznictwie prezentowane są także stanowiska, zgodnie z którymi roszczenie o ustanowienie służebności przesyłu przedawnia się jedynie dla przedsiębiorcy przesyłowego w terminie 3 lat oraz stanowiska, według którego roszczenia o ustanowienie służebności przesyłu nie przedawniają się.

Ponieważ problem ten budzi duże wątpliwości, co przełożyło się na konkretne postępowania sądowe, Sąd Okręgowy w Olsztynie zwrócił się do Sądu Najwyższego z prośbą o rozwianie wskazanych wątpliwości w zakresie przedawnienia. Sprawie w Sądzie Najwyższym nadano sygnaturę III CZP 101/12, obecnie pozostaje nam zatem poczekać na jej rozstrzygnięcie.

Podsumowując, w chwili obecnej zgodnie z przeważającym poglądem prezentowanym w orzecznictwie sądów powszechnych, przyjmuje się terminy 3 i 10 lat, po upływie których następuje przedawnienie roszczeń związanych ze służebnością przesyłu. Pojawiające się w praktyce problemy i rozbieżności interpretacyjne może wkrótce rozstrzygnąć Sąd Najwyższy. Jednocześnie, należy wskazać, że ustawodawca dostrzegł zaistniały problem i w chwili obecnej prowadzone są prace nad nowelizacją przepisów dotyczących służebności przesyłu. Nowelizacja miałaby dotyczyć m.in. przedawnienia roszczeń, tak aby kwestia terminów przedawnienia wynikała wprost z przepisów i nie budziła wątpliwości.