Polskie ceny ziemi rolnej w pogoni za Europą

Przeczytaj także: Ceny ziemi rolnej w III kw. 2014

Cena zależy od zysku

Fakt, że przeciętna cena ziemi w Unii jest wyższa niż w Polsce trzeba traktować z rezerwą. Nabywcami większości działek rolnych w Polsce są bowiem Polacy (oficjalne statystyki sugerują, że cudzoziemcy kupili w Polsce jedynie 2,9 tys. ha ziemi w 2013 r., co dopowiada 0,01% powierzchni kraju), a zniesienie obowiązujących dziś restrykcji raczej nie powinno nadmiernie tego faktu zmienić. W związku z tym porównywanie cen ziemi pomiędzy krajami należałoby uzupełnić o jeden element –produktywność ziemi, a więc to jak duży dochód generuje przeciętny hektar. Z punktu widzenia rolnika decyzja o powiększeniu gospodarstwa powinna być bowiem poprzedzona kalkulacją, jaki dodatkowy dochód będzie generować działka, którą kupi np. za 100 tys. zł.

W tym porównaniu rodzima ziemia nie powinna uchodzić za nadmiernie drogą. Jak wynika z szacunków Lion’s Bank opartych o dane Eurostatu produktywność przeciętnego hektara w Polsce to ponad 1,6 tys. euro. Dla porównania średnia unijna to 2,3 tys. euro. Ziemia w Polsce jest więc około 2 krotnie tańsza niż średnio w Unii, a jej produktywność jest jedynie o 30% niższa. Bardzo ważne jest jednak wytłumaczenie co składa się na zaprezentowaną produktywność. Wspomniane 1,6 tys. euro nie jest bowiem kwotą, która trafia do kieszeni rolnika z tytuły uprawy hektara ziemi. Oprócz przychodów ze sprzedaży produktów (np. zboża, warzyw czy mleka) znajdują się tu szacunkowe wartości produktów skonsumowanych przez domowników, wartość produktów i usług świadczonych między rolnikami, wartość wyprodukowanej w gospodarstwie paszy zjedzonej przez zwierzęta czy wartość półproduktów wykorzystywanych w produkcji rolniczej. Poza tym tak obliczona kwota powiększona jest o dotacje i dopłaty publiczne, a pomniejszona o podatek VAT.

Zebrane dane pokazują, że w pozostałych krajach starej Unii ceny gruntów rolnych są na poziomie wyższym niż w Polsce. W Hiszpanii za hektar trzeba było w 2012 roku płacić 9,7 tys. euro, w Niemczech 14,4 tys. euro, w Wielkiej Brytanii prawie 28 tys. euro (dane z pierwszej połowy 2014 r.), a dane dla Holandii pokazują wycenę na poziomie aż 49,6 tys. euro w 2012 r.

Najmniejsza produktywność hektara zanotowana została na Łotwie, w Bułgarii i Estonii. W wymienionych krajach produktywność hektara została w 2013 roku wyceniona poniżej 1 tys. euro, a na Łotwie nawet poniżej 700 euro. W krajach nadbałtyckich powodem niskiego wyniku może być słaba przydatność rolnicza gruntów, podczas gdy w Bułgarii za główny problem uważa się duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych oraz często skomplikowaną sytuację prawną gruntów, co utrudnia ich konsolidację. Jakość ziemi oraz klimat Bułgarii sprzyjają bowiem produkcji rolnej.

Z drugiej strony największą produktywność ziemi notuje się na Malcie i w Holandii. W obu tych krajach wykorzystanie ziemi jest wyjątkowo efektywne, stąd produktywność hektara wynosi odpowiednio 10,9 i 14,6 tys. euro.

Ziemia „spłaci się” po kilku lub kilkunastu latach

Prostym sposobem na ocenę czy rodzimy poziom cen ziemi jest atrakcyjny w porównaniu do potencjału produkcyjnego jest stosunek produktywności hektara do ceny. Na bieżące potrzeby wskaźnik ten można nazwać „rentownością” i przedstawić w procentach. Problem w tym, że potrzebne do obliczeń dane na temat cen ziemi pochodzą przeważnie sprzed roku czy dwóch, a w przypadku Malty nawet sprzed pięciu lat. Z drugiej strony w przypadku Wielkiej Brytanii czy Polski, co prawda znane są ceny transakcyjne ziemi z pierwszego półrocza 2014 roku, ale najnowsze dane na temat produktywności ziemi dostępne są za rok 2013. Niezbędne jest więc bazowanie na możliwie najnowszych danych zarówno o cenach jak i produktywności ziemi, które dla poszczególnych krajów będą stanowiły parę z jednego roku.