Użytkowanie wieczyste a polskie prawo

Przeczytaj także: Przekształć użytkowanie wieczyste w prawo własności

Użytkowanie wieczyste na gruntach samorządowych

W korzystniejszej sytuacji znajdują się ci użytkownicy wieczyści, których prawo ustanowione zostało na gruntach jednostek samorządu terytorialnego. W stosunku do nich stosuje się bowiem przepisy ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2009 r. Nr 157, poz. 1240 ze zm.; dalej: ufp), która w art. 59 ust. 1 stanowi, że w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom podległym, mogą być umarzane albo ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty, na zasadach określonych przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (np. radę gminy).

Opłaty za użytkowanie wieczyste bez wątpienia mają cywilnoprawny charakter, a zatem ich spłata może być w tym trybie m. in. rozkładana na raty, w oparciu o szczegółowe zasady określane uchwałą organu stanowiącego samorządu terytorialnego. Co istotne, ustawowa przesłanka ważnego interesu dłużnika lub interesu publicznego wydaje się być stosunkowo łatwa do uprawdopodobnienia.

Użytkowanie wieczyste na gruntach Skarbu Państwa

Najwięcej trudności stwarza sytuacja, w której użytkowany grunt jest własnością Skarbu Państwa. Trudno znaleźć racjonalne przesłanki dla różnicowania tej sytuacji od opisanej uprzednio, niemniej jednak sytuacja użytkownika wieczystego korzystającego z gruntów państwowych, który chciałby rozłożenia opłat na raty jest zasadniczo odmienna.

Ministerstwo Finansów, a w ślad za nim urzędnicy poszczególnych jednostek samorządowych twierdzą, iż przepisy ustawy o finansach publicznych nie znajdują zastosowania do wierzytelności z tytułu opłat za wieczyste użytkowanie gruntów, będących własnością Skarbu Państwa. Na poparcie tej tezy przytaczają kilka argumentów. Po pierwsze, mówi się, że art. 55 ustawy o finansach publicznych, stanowiący o tym, że należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, przypadające organom administracji rządowej, państwowym jednostkom budżetowym i państwowym funduszom celowym, mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty wprost nie wymienia Skarbu Państwa, jako podmiotu na rzecz którego należności miałyby bezpośrednio przypadać, a zatem nie ma zastosowania do opłat za użytkowanie wieczyste.

Z poglądem tym trudno się zgodzić, jeśli uwzględni się treść art. 58 ust. 1 pkt 1 tejże ustawy, wedle którego organem właściwym do umarzania, odraczania terminów lub rozkładania na raty spłaty należności cywilnoprawnych w odniesieniu do należności Skarbu Państwa jest minister właściwy do spraw Skarbu Państwa. Większe problemy wiążą się natomiast z drugim zarzutem. Wskazuje się bowiem na brzmienie art. 58 ust. 5 ufp, który wyłącza zastosowanie przepisów ustawy o finansach publicznych dotyczących rozkładania na raty (m. in. art. 55 ufp) w stosunku do należności, do których zastosowanie znajdują inne przepisy.