W dniu 2020-01-25 o 12:59, Budzik pisze:
> Pracowałem ostatnio troche z wkretami na torxa i zastanawiam sie dlaczego
> produkuje sie jeszcze cokolwiek z łebkiem pod krzyzaka zamiast w całosci
> przestawic sie na system torx...? Co o tym decyduje?
>
Musiałbyś sięgnąć do historii powstania wkrętów z łbem krzyżowym oraz
torx do czasów XIXw, kiedy to powszechnie w użyciu były śruby i wkręty z
płaskim nacięciem.

Standard ten miał poważną wadę, która polegała na wyskakiwaniu wkrętaka
z gniazda łba. Efekt ten nazwano cam-out. Efekt ten powodował nie tylko
uszkodzenia łba, ale także często był przyczyną urazów pracowników.
Ponadto zmuszał do bardzo dokładnego operowania wkrętakami (ustawiania
współosiowego), używania dużego nacisku co spowalniało pracę. Przemysł
wtedy przechodził na montaż masowy. Zaczęły powstawać linie produkcyjne,
na których liczyła się wydajność pracy. Przy dużym tempie na linii
produkcyjnej dochodziło do częstych skaleczeń pracowników.

Pewien kanadyjski przedsiębiorca Peter Lymburner Robertson także uległ
poważnemu zranieniu dłoni. Wpadł wtedy na pomysł, aby wykorzystać
kształt kwadratu (pierwowzór dzisiejszych imbusów i torx-ów), który
został opracowany i opatentowany kilkadziesiąt lat wcześniej przez
Allana Cummingsa. Robertson opracował technologię produkcji śrub i
wkrętów z kwadratowym łbem. System ten stał się standardem nazawanym od
jego propagatora Robetrson.
<https://en.wikipedia.org/wiki/P.L._Robertson>

Kształt taki eliminował efekt cam-out i był dużo bezpieczniejszy w
użytkowaniu systemu z płaskim nacięciem. Ale w tamtych czasach do
produkcji używano śrub i wkrętów z dość miękkiej stali. Stosowanie
kształtu kwadratowego, pozbawionego efektu cam-out jednak powodowało
podczas montażu na liniach produkcyjnych urywanie łbów.
<https://en.wikipedia.org/wiki/P.L._Robertson>

Niestety nie było wtedy narzędzi w których można ustawiać ograniczenia
momentu obrotowego. Zaczęto wtedy poszukiwać pomysłu, aby efekt cam-out
wykorzystać jako zabezpieczenie przed urywaniem łbów, a jednocześnie
wyeliminować możliwość zranienia.

Pewien Amerykanin John P. Thompson w 1933r. wpadł wtedy na pomysł
kształtu zbliżonego do powszechnie używanego krzyżaka.W założeniu
standard ten miał przyspieszyć montaż na liniach produkcyjnych dzięki
samocentrowaniu, zabezpieczyć śruby i wkręty przed urywaniem łbów oraz
zabezpieczyć pracowników przed urazami. Po prostu po przekroczeniu
pewnego momentu obrotowego wkrętak zaczynał przeskakiwać w gnieździe
łba, ale nie odskakiwał na bok. Thompson odsprzedał prawa firmie
Phillips Screw Company. Firma ta nieco zmodyfikowała kształt i wdrożyła
do produkcji.Obecnie produkowane są jako standard Phillipsa i posiadają
oznaczenia PH... (PH1, PH2, PH3 itd.).

Kiedy zostały dopracowane technologie produkcji wkrętów i śrub ze stali
o wyższych twardościach. Wtedy okazało się, że standard Phillips zbyt
małe momenty dokręcania i opracowano wtedy standard Pozidriv, który
oznacza się jako PZ (PZ1, PZ2, PZ3 itd.). Standard ten pozwala na
przenoszenie dużo większych momentów obrotowych i dość mocno zredukowano
w nim efekt cam-out.

Ale bywają sytuacje, kiedy potrzeba jeszcze większych momentów
obrotowych np. w przypadku wkrętów ciesielskich do skręcania stolarki
budowlanej. Zaczęto więc opracowywać standardy typu imbus, torx oraz ich
odmiany, ponieważ kwadratowy standard Robertson dość mocno spowalniał
pracę ze względu na brak samocentrowania i konieczność precyzyjnego
osadzania narzędzia.

Dlaczego więc jeszcze nadal używa się standardów Phillips i Pozidriv? Po
to, aby praca była wygodna i szybka, a łbów nie urywano.

Torx-y natomiast stosuje się w śrubach i wkrętach hartowanych w których
trzeba użyć większych momentów obrotowych, a także w tych, które
wymagają użycia klucza dynamometrycznego.