Renta dożywotnia pod lupą UOKiK

Przeczytaj także: Odwrócona hipoteka, renta dożywotnia: nowe regulacje

Co konsument powinien wiedzieć o umowach świadczeń dożywotnich

Umowy świadczeń dożywotnich w potocznym języku są określane mianem „odwróconej hipoteki”. Nazwa ta jest nieprecyzyjna, ale utrwaliła się i jest powszechnie używana. Trzeba wyjaśniać, że termin „odwrócona hipoteka” funkcjonuje w dwóch znaczeniach. Po pierwsze, używa się go jako skrót pojęcia „odwrócony kredyt hipoteczny”. „Odwrócony kredyt hipoteczny” polega na tym, że właściciele nieruchomości (domów, mieszkań) zawierają z bankiem umowę, na mocy której uzyskują comiesięczną wypłatę (zwaną rentą), linię kredytową albo też jednorazową kwotę pieniędzy, w zamian za ustanowienie na rzecz banku hipoteki na tej nieruchomości. Główną cechą umów o „odwrócony kredyt hipoteczny” jest to, że właściciele nieruchomości, zawierając umowę, nie pozbywają się własności mieszkania. Jest to tzw. model kredytowy odwróconej hipoteki. „Odwrócony kredyt hipoteczny”, w przedstawionym rozumieniu, nie jest jeszcze uregulowany w polskim prawie. Jest jednak przygotowany przez Rząd projekt ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym i nadal trwają nad nim prace legislacyjne. Jest zatem nadzieja na objęcie tego ważnego i trudnego zagadnienia szczególną regulacją ustawową.

Pomimo braku ustawy o „odwróconym kredycie hipotecznym”, polski rynek znalazł sposób, aby zawierać umowy świadczeń dożywotnich, wykorzystując w tym celu przepisy kodeksu cywilnego, dotyczące umowy dożywocia i umowy renty. Pojawiło się na rynku kilku przedsiębiorców, którzy sięgnęli po rozwiązania dostępne w polskim prawie, tworząc z nich konstrukcje prawne, które mają spełniać funkcję zbliżoną do „odwróconego kredytu hipotecznego”. Z tych przyczyn również te umowy zwykło się określać mianem „odwróconej hipoteki”. Zaakcentować trzeba jednak, że jest podstawowa różnica między nimi, a umowami klasycznego „odwróconego kredytu hipotecznego” – w umowach zawieranych obecnie na polskim rynku konsument przenosi na przedsiębiorcę własność swojej nieruchomości w zamian za dożywotnie świadczenia w pieniądzu, już z chwilą jej zawarcia. Jest to tzw. model sprzedażowy odwróconej hipoteki.

Przy komercyjnym zawieraniu umów świadczeń dożywotnich, regulacje kodeksu cywilnego nie zapewniają dostatecznej ochrony konsumentom, w szczególności z uwagi na ryzyko utraty prawa do mieszkania w nieruchomości objętej umową w przypadku objęcia tej nieruchomości egzekucją bądź w przypadku upadłości właściciela zamieszkiwanej przez konsumenta nieruchomości obciążonej służebnością mieszkania bądź użytkowaniem. Pojawił się zatem projekt ustawowego uregulowania umów przeniesienia własności nieruchomości w zamian za dożywotnie świadczenia (jako funkcjonującej niezależnie od regulacji kodeksu cywilnego), w którym umowy te nazwano umowami renty dożywotniej.

Konsumencie pamiętaj, że:

• obecnie w Polsce nie ma przepisów regulujących „odwrócony kredyt hipoteczny”,
• aktualnie na polskim rynku działają przedsiębiorcy, oferujący zawieranie umów na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Na podstawie tych umów uzyskuje się dożywotnie, okresowe świadczenia w pieniądzu w zamian za mieszkanie, którego właścicielem staje się ten przedsiębiorca - już z chwilą zawarcia umowy,
• trwają prace legislacyjne nad projektem ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym i rencie dożywotniej.

Co należy wiedzieć przed zawarciem umów świadczeń dożywotnich

• z chwilą zawarcia umowy własność nieruchomości przechodzi na przedsiębiorcę.
• w zamian za mieszkanie będziesz otrzymywał dożywotnią rentę, której wysokość uzależniona jest od wartości Twojej nieruchomości (mieszkanie, dom, grunt) i Twojego wieku. Wysokość tej renty jest skalkulowana w taki sposób, że wynosi łącznie od 30 do 40 proc. wartości nieruchomości - uwzględniając średnią długość życia mężczyzny i kobiety (według danych GUS). Zamiast comiesięcznej renty może być udzielone tylko jednorazowe świadczenie, wypłacone przy zawarciu umowy. Wypłacana renta jest najczęściej pomniejszana o opłaty mieszkaniowe (sam czynsz lub dodatkowo także opłaty za media). Wtedy należności z tytułu tych opłat Spółka przekaże bezpośrednio na rachunek spółdzielni, zarządcy, wspólnoty czy dostawców mediów, a więc nie będziesz dysponował całością renty. Może się zdarzyć, że wysokość renty jest równa lub niższa niż kwota ww. opłat. Wobec tego „do ręki” nie otrzymasz gotówki, a nawet będziesz musiał pokryć powstałą różnicę. W takim wypadku korzyść konsumenta wyraża się w tym, że nie płaci on czynszu w ogóle lub też płaci go w niższej wysokości.