Polski rynek najmu w ogonie Europy

Przeczytaj także: Ceny mieszkań w górę, najem coraz tańszy

Zgodnie z danymi Eurostatu, na 100 mieszkań w Polsce prawie 31 zajmowanych jest przez osoby, którym nie przysługuje prawo własności. Polska zajmuje pod tym względem siódme miejsce w Europie i plasuje się w gronie bogatszych krajów zachodnich.

Statystyki europejskiego urzędu dowodzą, że najem jako forma zabezpieczania potrzeb mieszkaniowych jest na Zachodzie popularniejszy niż na Wschodzie. Podczas gdy w krajach „starej Unii” 29 obywateli na 100 najmuje lokale, to w krajach przyjętych do Wspólnoty po 2003 roku jest to 18 osób na 100. Rekordzistami są Niemcy i Austriacy z udziałem najemców na poziomie 46,8 i 42,6%. Ponad 30% obywateli zabezpiecza swoje potrzeby mieszkaniowe płacąc czynsz we Francji, Danii, Luksemburgu, Holandii, Polsce i Wielkiej Brytanii.

Najwięcej właścicieli na Wschodzie

Odmienna sytuacja ma miejsce w Rumunii i Litwie. W krajach tych zaledwie 3,5 i 6,8% obywateli nie posiada prawa własności do zajmowanych mieszkań. Podobna sytuacja dotyczy także co dziesiątego Węgra i Słowaka. Wytłumaczenia takich danych należy upatrywać w kilku czynnikach. Bez wątpienia dużą rolę grają tu przyzwyczajenia, mobilność ludności – czyli skłonność do migracji (np. za pracą), czy po prostu cena.

Marginalny rynek najmu

Dane Eurostatu pokazują, że prawie jedna trzecia Polaków zaspokaja swoje potrzeby mieszkaniowe wynajmując nieruchomości, co może prowadzić do błędnych wniosków. Rodzimy rynek najmu należy bowiem do jednych z najgorzej rozwiniętych w Europie. Głębsze badanie struktury własności mieszkań w Polsce pokazuje, że tylko 2,2% obywateli naszego kraju korzysta z najmu na zasadach rynkowych. Reszta, czyli 29,1% mieszkań, to między innymi lokale należące do gmin (mieszkania komunalne), TBS-ów, Lasów Państwowych, PKP, Wojska itp., co Eurostat kwalifikuje jako najem po cenach nierynkowych. Pod względem najmu komercyjnego zajmujemy dopiero 24. miejsce w Europie. Mniejsze rynki od nas mają tylko Bułgaria, Malta, Litwa i Rumunia.

Nawet 2,5 miliona nietrafionych najemców

Trzeba jednak zaznaczyć, że statystyki dotyczące odsetka mieszkań, które nie są zajmowane przez właścicieli, są dla Polski zawyżone. Eurostat zalicza bowiem do grona lokali wynajmowanych po cenach nierynkowych także mieszkania spółdzielcze (w danych GUS jest ich ponad 2,5 miliona). Zgodnie z polskim prawem własność takich nieruchomości przysługuje spółdzielni, a lokatorom spółdzielcze własnościowe lub spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu. Warto przypomnieć, że pierwsze z nich jest bardzo zbliżone do pełnej własności. Zaliczanie tych lokali do grona wynajmowanych można więc uznać za nadużycie, które zaniża udział właścicieli w strukturze własnościowej nieruchomości. Z drugiej strony prawo spółdzielcze lokatorskie poddane jest dużym ograniczeniom w rozporządzaniu. Nie można go na przykład sprzedać, zapisać w testamencie czy zabezpieczyć na nim kredytu hipotecznego.