Zmiana opłaty za użytkowanie wieczyste: gdzie weto?

Przeczytaj także: Opłata roczna za użytkowanie wieczyste - wniosek o aktualizację

Powyższa niekonsekwencja ustawodawcy rodzi poważne ryzyko dla użytkowników wieczystych, kwestionujących zasadność podwyżek opłat rocznych, jeżeli wziąć pod uwagę pogląd, który w ostatnich latach pojawił się w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W postanowieniu z dn. 15 maja 2009 r. Sąd Najwyższy z jednej strony słusznie stwierdził, że nie ma podstaw do uznania, że art. 80 ust. 1 u.g.n. stanowi przepis szczególny w stosunku do art. 64 k.p.c. i przyznaje organowi jednostki samorządowej lub Skarbu Państwa zdolność sądową. Z drugiej jednakże strony Sąd Najwyższy stwierdził, że wskazanie przez użytkownika wieczystego organu działającego w imieniu Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, nie zaś tej jednostki, ma charakter braku formalnego, który nie może być usunięty w toku postępowania przed sądem. Przyjęcie takiego stanowiska oznacza, że jeżeli użytkownik wieczysty we wniosku skierowanym do SKO wskaże – zgodnie z literalnym brzmieniem przepisów u.g.n. – „właściwy organ” jako stronę przeciwną, to w przypadku przekazania sprawy do rozpatrzenia w postępowaniu cywilnym, nie będzie on już mógł skorygować oznaczenia strony przeciwnej, a jego żądanie zostanie z przyczyn formalnych odrzucone. Tak formalistyczne stanowisko wydaje się błędne, a jego utrwalenie w praktyce sądowej może prowadzić do faktycznego pozbawienia prawa do sądu wszystkich tych użytkowników wieczystych, którzy nie mając szczegółowej wiedzy prawniczej działają zgodnie z literalnym brzmieniem przepisów u.g.n. Pomimo tych oczywistych wątpliwości, poglądy zaprezentowane we wskazanym postanowieniu SN bywają aktualnie aprobowane przez poszczególne składy sądów orzekających w sprawach aktualizacji opłat rocznych, co skutkuje częstym odrzucaniem pozwów, w których na etapie postępowania przed SKO jako strona przeciwna wskazany był „właściwy organ”, nie zaś jednostka samorządu terytorialnego lub Skarb Państwa.

Z drugiej jednakże strony, w najaktualniejszym orzecznictwie Sądu Apelacyjnego w Warszawie pojawiają się poglądy odmienne. W postanowieniu z dnia 16 sierpnia 2012 r. Sąd ten zwrócił uwagę, że w praktyce sprawa, która trafia na drogę sądową na podstawie art. 80 u.g.n. i tak wymaga od powoda usunięcia braków formalnych pozwu, ponieważ wniosek kierowany pierwotnie do SKO zwykle nie spełnia wszystkich wymogów, stawianych pismu wszczynającemu postępowaniu przed sądem. W takiej sytuacji, gdy z treści wniosku wynika, że jest on kierowany przeciwko właścicielowi gruntu (np. gminie), brak jest przeszkód do późniejszego korygowania oznaczenia pozwanej, nawet jeżeli pierwotnie wniosek był skierowany przeciwko jej organowi.

Z uwagi jednak na niespójność przepisów oraz brak jednolitego stanowiska Sądu Najwyższego w tej kwestii, szczególnie istotne jest, by w każdym przypadku, w którym użytkownik wieczysty nie godzi się na podwyżkę opłaty rocznej i decyduje się wystąpić z wnioskiem do SKO, zwracał on szczególną uwagę na to, by we wniosku tym wskazać Skarb Państwa lub właściwą jednostkę samorządu terytorialnego – np. gminę, a nie tylko jej organ. Ponadto także ustawodawca powinien zwrócić uwagę na niespójność i niekonsekwencję przepisów u.g.n. i podjąć działania zmierzające do wyeliminowania z treści przepisów niefortunnych sformułowań, mogących wprowadzać użytkowników wieczystych w błąd i narażać ich na negatywne konsekwencje związane z przegraniem procesu.

Marcin Młyńczak, radca prawny